ارزیابی تأثیرات شیوه بهره‌برداری نواری جنگل بر میزان فرسایش خاک (مطالعة موردی: جنگل چفرود گیلان)

تحقیق حاضر برای نخستین‌بار، نرخ فرسایش خاک را با استفاده از روش رادیوایزوتوپی در جنگل‌های هیرکانی که با شیوة بهره‌برداری نواری در سه دهة قبل برداشت ‌شده است نشان می‌دهد. براساس سوابق موجود، عرصة منتخب در پارسل 703 حوزة چفرود گیلان انتخاب شد. در عملیات میدانی، به‌منظور بررسی پایداری خاک، با صفحة مسطح خراشنده، از اعماق مختلف در منطقة مرجع به‌صورت طبقات 2  تا 30 سانتی‌متری (حداکثر عمق نفوذ سزیم) نمونه‌برداری شد. سپس در مناطق مرجع، برداشت‌شده و بهره‌برداری‌نشده، نمونه‌هایی با توجه به طول نوار و وضعیت توپوگرافی منطقه با دستگاه مغزه‌گیر هسته برداشت شد. نمونه‌ها مطابق دستورالعمل IAEA آماده و مقدار رادیوسزیم آنها در آزمایشگاه سازمان انرژی اتمی شمارش شد. میانگین فعالیت سزیم 137 نقاط نمونه‌برداری مرجع 1/5894 بکرل بر متر مربع محاسبه شد. بنابراین برای دستیابی به اهداف پژوهش، با استفاده از سه مدل توازن جرمی I و  IIو تبدیل تناسبی، مقدار فرسایش در نوار طبیعی برداشت‌نشده این مقدار 2/0، 7/0 و 6/0 تن در هکتار در سال است، درحالی‌ که در نوار برداشت‌شده این مقدار به‌ترتیب 87/8، 80/5 و 77/4 تن در هکتار در سال افزایش یافته است. این فرایند پس از گذشت 29 سال از بهره‌برداری، به‌طور متوسط، موجب هدررفت خاک به مقدار 2/1 میلی‌متر در نوار برداشت‌شده و 9/0 میلی‌متر در قسمت طبیعی در سال شده است. نتایج نشان داد که از این روش می‌توان در بررسی مباحث هیدرولوژی جنگل استفاده کرد. همچنین می‌توان به تأثیر حفاظتی جنگل در کاهش فرسایش و حفظ خاک اشاره کرد.